Nazwa „tempomat” to tak naprawdę zlepek słów „tempo” oraz „automat”. Najprościej rzecz ujmując tempomat jest urządzeniem utrzymującym stałą, zadaną prędkość pojazdu bez względu na to po jakiej nawierzchni się porusza (pochyłej czy prostej). Auto samo dostosowuje wszystkie parametry aby utrzymać wybraną prędkość.
Co znajdziesz w tym artykule:
Tempomat – wynalazek lat 40-tych
Tempomat został opracowany już w latach 40-tych, a do aut seryjnych wprowadzono go w latach 60-tych. Początkowo pracował on jako układ zaworów sterujących aktuatorem, który operował mechanicznie przepustnicą. Obecne tempomaty mają postać sterowników elektronicznych. Operuje on przepustnicą za pomocą sygnałów elektrycznych, służących do realizacji jej zadanego ruchu mechanicznie, najczęściej poprzez cięgno Bowdena. W najnowszych tempomatach wszystko już dzieje się elektronicznie – nie występuje już ruch pedału gazu.
Zasady działania
Najczęściej tempomatu używamy podczas długich przejazdów drogami szybkiego ruchu, gdzie prędkość jest jednostajna i nie trzeba będzie często hamować czy stawać na światłach. Tempomat uruchamia się poprzez naciśnięcie przycisku lub pociągnięcie dźwigni, która nim steruje, przy prędkości, którą kierowca chce utrzymać. Następnie może on ją zmieniać na dwa sposoby. W niektórych modelach prędkość zmienia się przyciskami lub manetką, co od razu jest widoczne na ekranie komputera pokładowego. Po wybraniu prędkości, tempomat rozpędza lub spowalnia auto do ustawionej wartości.
Tempomat stale porównuje ze sobą wartości prędkości zadanej i rzeczywistej. Na podstawie różnic dokonuje korekty, która realizowana jest poprzez sterowanie przepustnicą. W swoim działaniu uwzględnia on także czynniki zewnętrzne, jak np. pochylenie terenu, stąd też – w przypadku automatycznych skrzyń biegów – może to skutkować redukcją przełożenia. Sterowanie przepustnicą odbywa się na podstawie sygnałów wejściowych, pochodzących z czujników położenia pedałów oraz z wykorzystaniem danych o prędkości auta.
Jak go dezaktywować?
Dezaktywacja tempomatu może odbywać się na kilka sposobów. Robi się to np. poprzez wciśnięcie odpowiedniego przycisku lub poprzez naciśnięcie pedału hamulca. W samochodach z ręczną skrzynią biegów tempomat można dezaktywować także poprzez naciśnięcie pedału sprzęgła. W niektórych modelach można jednak zredukować bieg lub wrzucić wyższy bez konieczności wyłączania tempomatu.
Większość współczesnych aut po dezaktywacji tempomatu pozwala na automatyczny powrót do zadanej wcześnie prędkości. Wystarczy wcisnąć przycisk res lub pociągnąć manetkę. Tempomat wróci też do zadanej prędkości, jeśli zwiększymy ją bez jego wyłączania a potem puścimy nogę z gazu.
Aktywny tempomat – zdobycz XXI wieku
W ostatnim czasie coraz popularniejszy staje się tzw. aktywny tempomat. Jest on tak naprawdę uzupełnieniem tradycyjnego tempomatu o nowe funkcje. Potrafi on bowiem sam korygować prędkość z jaką porusza się auto dostosowując ją do aktualnych warunków na drodze. Występuje głównie w samochodach z automatyczną skrzynią biegów, gdyż wymaga on zmiany przełożeń w trakcie jazdy. Aktywny tempomat umożliwia zazwyczaj ustawianie prędkości oraz odległości od poprzedzającego nas auta.
Aktywny tempomat potrafi sam zareagować i nawet w niektórych przypadkach zatrzymać auto, gdy np. kierowca się zagapi. Często też łączony on jest z systemem rozpoznawania znaków. Adaptacyjny tempomat umożliwia więc do pewnego stopnia autonomiczną jazdę. Niejednokrotnie jest on również łączony z układem utrzymywania pasa ruchu (Lane Assist), wykonującym drobne korekty kierownicą w razie wykrycia zjeżdżania z pasa, po którym się poruszamy. Oczywiście kierowca musi cały czas trzymać ręce na kierownicy, o czym przypomni mu stosowny komunikat wizualny i dźwiękowy. Oekba te systemy działają dzięki licznym czujnikom i radarom zamontowanym w samochodzie.
Tempomat – zalety i wady
Największe zalety tempomatu to płynność jazdy i idące za nią mniejsze zużycie paliwa a także wyższy poziom bezpieczeństwa, zwłaszcza w przypadku aktywnego tempomatu. Wśród wad należy wymienić to, iż tempomat usypia czujność kierowcy. Z jednej strony bowiem zapewnia płynna i komfortową jazdę, z drugiej właśnie te zalety wpływają negatywnie na koncentrację na drodze. Ponadto tempomat przydaje się głównie na drogach szybkiego ruchu a już wszędzie tam, gdzie ruch jest zmienny, zasadność jego użycia się zatraca.
Podsumowanie
Podsumowując, tempomat jest sporym udogodnieniem dla p0dróżujących, gdyż zapewnia płynną, komfortową i bezpieczną jazdę, oszczędzając przy okazji paliwo. Należy jednak pamiętać, że potrafi on także uśpić czujność i ostatecznie to do kierowcy należy kontrola nad tym, co się dzieje z samochodem, niezależnie od tego, czy ma on do czynienia z tradycyjnym czy też aktywnym tempomatem.
